HMBS - Hellenic Matrix Biology Section of HSBMB

Σκοπός

Το Τμήμα Έρευνας Εξωκυττάριου Χώρου, (γνωστό διεθνώς ως HMBS - Hellenic Matrix Biology Section of HSBMB), [πρώην Πανελλήνια Ομάδα Έρευνας Συνδετικού Ιστού και Εξωκυττάριου Χώρου (ΟΕΣΙΕΧ)] της Ελληνικής Εταιρείας Βιοχημείας και Μοριακής Βιολογίας (ΕΕΒΜΒ) ιδρύθηκε το 1997 και λειτουργεί στο πλαίσιο της ΕΕΒΜΒ. Σκοπός του HMBS είναι η προώθηση της έρευνας στη Βιοχημεία, Μοριακή Βιολογία, Ιατρική, Βιοτεχνολογία και Κλινική Βιοχημεία που σχετίζεται με τον Συνδετικό Ιστό (Connective Tissue) και τον Εξωκυττάριο Χώρο (Extracellular Matrix), καθώς και να δημιουργήσει τις κατάλληλες συνθήκες επικοινωνίας μεταξύ των ερευνητών στο πεδίο αυτό. To HMBS είναι μέλος της Matrix Biology Europe (πρώην Federation of European Connective Tissue Societies, FECTS) και της Διεθνούς Ένωσης Matrix Biology (ISMB).

Εισαγωγικά

Ο εξωκυττάριος χώρος ή εξωκυττάρια μήτρα (extracellular matrix), περιβάλλει τα κύτταρα και ταυτόχρονα υποστηρίζει την ανάπτυξή τους εντός των ιστών. Αποτελεί ένα πολύπλοκο δίκτυο μακρομορίων που περιλαμβάνει δομικές πρωτεΐνες, όπως κολλαγόνο και ελαστίνη, δομικά και λειτουργικά σύμπλοκα μεγαλομόρια, όπως οι πρωτεογλυκάνες και το υαλουρονικό, και ειδικές πρωτεΐνες, όπως η λαμινίνη και ινονεκτίνη. Το δίκτυο των μακρομορίων αυτό πέρα από το δομικό του ρόλο ο οποίος κυρίως εστιάζεται στη δημιουργία υποστρώματος ανάπτυξης των κυττάρων παίζει σημαντικότατο ρυθμιστικό ρόλο. Συγκεκριμένα τα μόρια του δικτύου αυτού αλληλεπιδρούν με τα κύτταρα και επηρεάζουν σημαντικές κυτταρικές λειτουργίες, όπως η αναγνώριση μεταξύ των κυττάρων, η κυτταρική προσκόλληση, η μετανάστευση, ο πολλαπλασιασμός και η διαφοροποίηση. Οι ευδιάκριτες αυτές κυτταρικές λειτουργίες είναι συνάρτηση της σύστασης και της δομικής οργάνωσης των μακρομορίων του εξωκυττάριου δικτύου. Κατά συνέπεια ο εξωκυττάριος χώρος συμμετέχει και ρυθμίζει φυσιολογικά κυτταρικά γεγονότα, καθώς και την ανάπτυξη παθολογικών βιοχημικών-μοριακών μεταβολών και αντίστοιχων ασθενειών και έχει στρέψει το ενδιαφέρον των ερευνητών προς την κατεύθυνση της συσχέτισης της σύστασης των μακρομορίων του στην δημιουργία διαφόρων ασθενειών, ώστε να γίνει κατανοητός ο μηχανισμός δημιουργίας τους και να αναπτυχθούν νέες μεθοδολογίες για τη διάγνωση, προστασία και θεραπεία των ασθενειών αυτών. Στην κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν τα νέα επιστημονικά εργαλεία που περιλαμβάνουν βιοχημικές τεχνικές απομόνωσης, βιοχημική ανάλυση, τεχνικές μοριακής και κυτταρικής βιολογίας, ανοσοχημεία, δομική και μακρομοριακή χημεία.

Οι ερευνητικές εξελίξεις στο πεδίο έχουν τα τελευταία χρόνια οδηγήσει στη δημιουργία διεθνών κέντρων έρευνας, δικτύων, καθώς και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Με βάση τα διεθνή πρότυπα η έρευνα στον τομέα του εξωκυττάριου χώρου εστιάζεται κυρίως σε τρία επίπεδα:

1. σύσταση, δομικό χαρακτηρισμό και οργάνωση των μακρομορίων που συνιστούν το εξωκυττάριο δίκτυο,
2. σχέση δομής - λειτουργίας, καθώς και του μεταβολισμού των συστατικών του δικτύου, και
3. διερεύνηση της συμμετοχής και του ρυθμιστικού ρόλου των συστατικών του εξωκυττάριου χώρου στις φυσιολογικές διαδικασίες του κυττάρου και στην ανάπτυξη ασθενειών και αντιστρόφως.

Σύντομο ιστορικό

Η Πανελλήνια Ομάδα Έρευνας Συνδετικού Ιστού και Εξωκυττάριου Χώρου (ΟΕΣΙΕΧ) ξεκίνησε με πρωτοβουλία από το Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Η ιδρυτική συνάντηση και συνεδρία έγινε στις 10/04/1997 στην Πάτρα, όπου και εκλέχτηκε Συντονιστική Επιτροπή με Πρόεδρο τον Κ. Τσίγγανο, Γραμματέα τον Α. Χαρώνη και μέλη τους Ν. Καραμάνο, Μ. Μαραγκουδάκη και Δ. Τσαμπάο από το Πανεπιστήμιο Πατρών και αντιπροσώπους από την Αθήνα τον Δ. Κλέτσα (ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος) και από τη Θεσσαλονικη τον Γ. Κολιάκο (Α.Π.Θ.).

Η 2η επίσημη συνεδρία των μελών της Ομάδας έγινε το 1997 και η 3η το 1998, στο πλαίσιο της συνάντησης του European Training Program in Microseparation Techniques, που διοργανώθηκε από τον Ν. Καραμάνο στην Πάτρα. Τον Αύγουστο του '98, για πρώτη φορά η Ελλάδα εμφανίζεται με τη δική της Ομάδα για την έρευνα του Συνδετικού Ιστού στο 16o συνέδριο των Federation of European Connective Tissue Societies (FECTS) στην Uppsala (Σουηδία), όπου διεκδικεί και κερδίζει την διοργάνωση του 17ου συνεδρίου για το 2000. Η ΟΕΣΙΕΧ διοργανώνει το 17ο FECTS στην Πάτρα, 1-5/7/2000, με μεγάλη επιτυχία. Η συμμετοχή από την Ευρώπη, τη Β. Αμερική, την Αυστραλία και την Ιαπωνία ξεπέρασε τους 500 περίπου επιστήμονες. Το πρόγραμμα περιλάμβανε 21 κύριες ομιλίες και διοργανώθηκαν 9 διαφορετικά workshops. Το συνέδριο συμπίπτει με την ανακοίνωση την αποκωδικοποίησης του γονιδιώματος και την εναρκτήρια ομιλία με θεματολογία τη βιοηθική έδωσε η Ελένη Γλύκαντζη – Αρβελέρ, Πρύτανις του Πανεπιστημίου της Ευρώπης και μέλος της UNESCO για τα θέματα της ηθικής στην επιστήμη.

Η 4η επίσημη συνάντηση των μελών έγινε το 2000 στο Αμφιθέατρο του Ιπποκράτειου Νοσοκομείου στην Αθήνα με διοργανωτή τον Άρη Χαρώνη και η 5η συνεδρία της Ομάδας πραγματοποιήθηκε το 2003 στο Ινστιτούτο Βιολογίας του ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος" με διοργανωτή τον Δημήτρη Κλέτσα. Η 6η συνεδρία της Ομάδας πραγματοποιήθηκε το 2004 στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης με διοργανωτή το Γιώργο Κολιάκο. Η 7η συνεδρία πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία το 2005 στο Πανεπιστήμιο Πατρών με διοργανωτή τον Δημήτριο Βύνιο, ενώ η επόμενη 8η συνεδρία διεξήχθη στο Ηράκλειο της Κρήτης το 2006, με διοργανωτή το Γεώργιο Τζανακάκη. Η 9η συνεδρία πραγματοποιήθηκε 2007 στο Ινστιτούτο Βιολογίας του ΕΚΕΦΕ "Δημόκριτος" με διοργανωτή τον Δημήτρη Κλέτσα και η 10η συνεδρία πραγματοποιήθηκε το 2009 στο Συνεδριακό και Πολιτιστικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Πατρών με συν-διοργανωτές τους Νίκο Καραμάνο και Δημήτρη Κλέτσα, η οποία προηγήθηκε του 2ου Διεθνούς Συνεδρίου FEBS-MPST, με διοργανωτή τον Νίκο Καραμάνο. Τις συνεδρίες της Ομάδας έχουν τιμήσει με την παρουσία τους και με προσκεκλημένες διαλέξεις επιστήμονες διεθνούς φήμης και αναγνώρισης όπως Carl-Henrik Heldin και Paraskevi Heldin (Uppsala University), Renato Iozzo (Thomas Jefferson University), Vincent Hascall (Cleveland Clinic Foundation) και Dick Heinegard (Lund University).

Στα Πανελλήνια Συνεδρία της ΕΕΒΜΒ πραγματοποιούνται, με πρωτοβουλίες των μελών της ομάδας, συνεδρίες σε θέματα συνδετικού ιστού και εξωκυττάριου χώρου. Η διοργάνωση θεματικών πεδίων εντός των Πανελληνίων Συνεδρίων της ΕΕΒΜΒ έχει γίνει πλέον θεσμός και αυτό οφείλεται στη δημιουργική συμμετοχή και συνεργατικότητα των ερευνητικών ομάδων στο πεδίο. Ως αποτέλεσμα της συνεχούς και επιτυχημένης παρουσίας και συνεισφοράς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα μέλη της Ομάδας (με συντονιστή το Νίκο Καραμάνο) οργανώνουν τα επιτυχημένα Διεθνή προκεχωρημένου επιπέδου Συνέδρια (advanced lecture courses) της FEBS με τίτλο: Matrix Pathobiology, Signaling and Molecular Targets (FEBS-MPST) κάθε δύο χρόνια από το 2007. Στα συνέδρια αυτά συμμετέχουν επιστήμονες διεθνούς φήμης και αναγνώρισης στο πεδίο της βιολογίας του εξωκυττάριου χώρου, ως προσκεκλημένοι ομιλητές, καθώς και νέοι ερευνητές στους οποίους δίνεται η δυνατότητα να παρουσιάσουν τα αποτελέσματά τους, να ενημερωθούν για τεχνολογίες αιχμής, και να αλληλεπιδράσουν με έμπειρους ερευνητές (http://www.febs-mpst2015.upatras.gr/).

Ως μελλοντικός στόχος του HMBS είναι η διοργάνωση στις 11-14 Ιουνίου 2016 στην Αθήνα το 2ο Matrix Biology Europe Conference, με Πρόεδρο τον Καθηγητή Βιοχημείας Ν. Καραμάνο και οργανωτική επιτροπή από μέλη της HMBS της ΕΕΒΜΒ (www.mbe2016.upatras.gr).